Διάσωση μέσω πτώχευσης

@Το Ποντίκι

Του Δημήτρη Καζάκη


Η Ελλάδα πρέπει να οδηγηθεί σε πτώχευση χωρίς να θιγούν οι αγορές

Αυτό αποφάσισαν οι επίσημοι κύκλοι της Ευρωζώνης σε άμεση συνεννόηση με τους μεγαλύτερους διεθνώς θεσμικούς επενδυτές και τις ευρωπαϊκές τράπεζες που κατέχουν τον κύριο όγκο ομολόγων του ελληνικού δημόσιου χρέους. Στην Ελλάδα δεν θα επιτραπεί να προχωρήσει σε επίσημη χρεωκοπία, όπως π.χ. συνέβη με την Αργεντινή, η οποία, αφού επίσημα κήρυξε τον εαυτό της σε πτώχευση, μπόρεσε να διαγράψει πάνω από το 45% του δημόσιου χρέους της.

Τουλάχιστον αυτή είναι η πρόθεση του κονσόρτσιουμ των κρατών με επικεφαλής τη Γερμανία και τη Γαλλία, αλλά και των ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών οίκων, που φέρονται να έχουν αναλάβει την αποκαλούμενη «διάσωση» της Ελλάδας. Μια «διάσωση» που στην πράξη είναι η επιβολή ενός καθεστώτος επίσημης πτώχευσης της χώρας επ’ ωφελεία των δανειστών της και των αγορών.

Για να προχωρήσει το σχέδιο «διάσωσης» της Ελλάδας έδωσαν πράσινο φως και τα μεγαλύτερα Hedge Funds, που επισήμως οι ηγέτες της ευρωζώνης αποκαλούν «κερδοσκόπους». Εκπρόσωποι των Hedge Funds, τα οποία πρωταγωνιστούν στις πιέσεις που δέχεται το ευρώ, συναντήθηκαν στις 8 Φεβρουαρίου σε άτυπο δείπνο εργασίας στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Εκεί βρέθηκαν οι συντονιστές επενδυτικών σχημάτων όπως η SAC Capital Advisors LP, η Soros Fund Management του γνωστού χρηματιστή Τζ. Σόρος, η Paulson & Co., Inc. του Τζον Πόλσον, γνωστού πρώην υπουργού της κυβέρνησης Μπους, κ.ά.

Η συνολική αξία των χαρτοφυλακίων όσων παρευρέθηκαν στο δείπνο ξεπερνά τα 700 δισ. δολάρια. Το αντικείμενο της συνάντησης ήταν οι προοπτικές του ευρώ και οι επενδυτικές ευκαιρίες που παρουσιάζει. Στο πλαίσιο του δείπνου οι κερδοσκόποι, εναντίον των οποίων οι ηγέτες της ευρωζώνης υποτίθεται ότι έχουν κηρύξει τον πόλεμο, διεμήνυσαν ανάμεσα στα άλλα ότι στηρίζουν το σχέδιο «διάσωσης» της Ελλάδας από το Eurogroup και την ΕΚΤ. Έτσι προχώρησε τελικά η απόφαση για τη «διάσωση» δυο ημέρες αργότερα με την επίσημη ανακοίνωσή του από τον πρόεδρο του Eurogroup Z.Κ. Γιούνκερ.

Πρόκειται για ένα σχέδιο που προτιμούν, τουλάχιστον προς το παρόν, οι διεθνείς κερδοσκόποι έναντι της προσφυγής στο ΔΝΤ. Πρόσφατα έγιναν γνωστές οι σκέψεις των επιτελείων του ΔΝΤ για μερική έστω επαναφορά των εθνικών νομισμάτων με τις κυμαινόμενες ισοτιμίες τους, ώστε να αποσυμφορηθούν οι ιδιαίτερα υπερχρεωμένες χώρες, όπως η Ελλάδα, μέσα από τη δυνατότητα έκδοσης δικού τους πληθωριστικού νομίσματος.

Το ενδεχόμενο αυτό φαίνεται να φοβίζει προς το παρόν όσους έχουν επενδύσει τεράστια ποσά στο παιχνίδι της ισοτιμίας ευρώ - δολαρίου. Κι έτσι, σύμφωνα με τις πληροφορίες που διέρρευσαν από το άτυπο δείπνο, διαμορφώθηκε μια άτυπη συμφωνίαανάμεσα στους ηγέτες της ευρωζώνης και τα μεγάλα Hedge Funds, που θα επιτρέψει τελικά να απογειωθεί το σχέδιο «διάσωσης» της Ελλάδας.

Αυτή η άτυπη συμφωνία προβλέπει τη μερική αποκλιμάκωση των πιέσεων στα spreads, ώστε να κρατηθεί το κόστος δανεισμού (δηλαδή, τα επιτόκια) σε λογικά επίπεδα και να μπορέσει να γίνει η αναχρηματοδότηση του χρέους της Ελλάδας μέσα από τις προκηρύξεις ομολόγων που προτίθεται να κάνει το ελληνικό κράτος.

Η έστω και μικρή αποκλιμάκωση των πιέσεων θα βοηθήσει ναπεριοριστεί το ρίσκο και κόστος για την κοινοπραξία των κρατικών και ιδιωτικών ευρωπαϊκών τραπεζών, που φέρεται να έχουν αναλάβει μέσα στα πλαίσια του σχεδίου «διάσωσης» να αγοράσουν τα ελληνικά ομόλογα.

«Διάσωση» με δάνεια

Η πρώτη φάση του σχεδίου «διάσωσης» ξεκινά με την προκήρυξη του νέου κοινοπρακτικού δανείου των 5 δισ. ευρώ. Σ’ αυτό θα ανταποκριθεί η κοινοπραξία των ευρωπαϊκών τραπεζών, η οποία, με την εγγύηση και την ενίσχυση του γερμανικού, του γαλλικού και πιθανώς του ολλανδικού κράτους, ελπίζει να αγοράσει μόνο μέρος των ελληνικών ομολόγων και με λογικό επιτόκιο. Φυσικά το όλο σχέδιο θα ναυαγήσει πριν καν ξεκινήσει αν η αγορά αντιδράσει αρνητικά στη νέα κοινοπρακτική έκδοση, εκτοξεύοντας τα επιτόκια πολύ πάνω από το 7%.

Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους που οι συντάκτες του σχεδίου «διάσωσης» ήθελαν και επεδίωκαν εναγωνίως τη συμφωνία με τους κερδοσκόπους. Αν όλα συμβούν σύμφωνα με τις κρατούσες προβλέψεις, τότε το ίδιο σκηνικό θα επαναληφθεί και με την επόμενη προκήρυξη έκδοσης ελληνικών ομολόγων προς τα τέλη Μαΐου - αρχές Ιουνίου.

Το σχέδιο «διάσωσης» συνολικά προβλέπει την αναδιάρθρωσητου ελληνικού δημόσιου χρέους, όχι με σκοπό την παραγραφή έστω κάποιου μικρού τμήματός του, ώστε να ανασάνει κάπως η χώρα, αλλά τη μετάθεση των ημερομηνιών εξόφλησης ενός μέρους των ελληνικών ομολόγων. Προϋπόθεση της εφαρμογής του σχεδίου είναι η επιβολή ενός τόσο αυστηρού καθεστώτος εποπτείας και επιτήρησης το οποίο, όπως έγραψε η γαλλική Liberation την προηγούμενη εβδομάδα, «θα ήταν ανήκουστο στην Ευρώπη πριν 25 χρόνια».

Σύμφωνα με δηλώσεις ενός υψηλόβαθμου Ευρωπαίου διπλωμάτη που αναφέρει η ίδια εφημερίδα στις 25 Φεβρουαρίου, «η εμπράγματη νομική κηδεμονία της Ελλάδας που αποφάσισε τοEurogroup στις 15 Φεβρουαρίου είναι κάτι που δεν θα μπορούσε ούτε καν να φανταστεί κανείς μόλις λίγους μήνες πριν». Και συνέχισε: «Δεν πρόκειται για μια απλή εφαρμογή των συνθηκών της Ε.Ε., πηγαίνει πολύ πιο πέρα... Πρόκειται για μια αλλαγή δίχως να το λέμε που θα επιβάλει στην πράξη μια αληθινή οικονομική διακυβέρνηση στη ζώνη του ευρώ».

Ο Ζοζέφ Ντολ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, σε άρθρο του στη γαλλική Le Figaro στις 18 Φεβρουαρίου σχετικά με τα συμπεράσματα από την ελληνική κρίση, ξεκαθάριζε ότι τώρα πια η «συμμετοχή στη ζώνη του ευρώ δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στη νομισματική διαχείριση, πρέπει επίσης να επεκταθεί σε ολόκληρη την οικονομική διοίκηση των Κρατών που είναι μέλη».

Και έκλεινε το άρθρο του γράφοντας: «Είναι δύσκολο να το πει ένας Γάλλος... (αλλά) τα κράτη δεν πρέπει πια να μείνουν προσκολλημένα στη δική τους επιφανειακή οικονομική κυριαρχία», η οποία έτσι ή αλλιώς αποτελεί «ψευδές πρόσχημα». Αυτό ακριβώς είναι το πολιτικό περιεχόμενο του σχεδίου «διάσωσης» για την Ελλάδα, με βάση το οποίο ξηλώνεται επίσημα και το τελευταίο ίχνος εθνικής κυριαρχίας στον τομέα της οικονομίας.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ειδικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την οικονομική και πιστωτική κρίση Βολφ Κλιντς, στην Ελλάδα θα αποσταλεί «ύπατος αρμοστής» ή «κομισάριος οικονομικών» με εξουσίες ανάλογες με τους παλιούς αντιβασιλείς των βρετανικών αποικιών ή τους γκαουλάιτερ των γερμανικών προτεκτοράτων.

Σκοπός του είναι να εξασφαλίσει ότι οι Έλληνες θα τηρήσουν κατά γράμμα τους όρους του σχεδίου «διάσωσης». Αυτός μαζί με τους Ευρωπαίους επιτρόπους θα αποφασίζουν τι θα πρέπει να κάνει η Ελλάδα, ερήμην των Ελλήνων. Όπως άλλωστε προβλέπεται και από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, την οποία υπερψήφισε το 2007 η ελληνική κυβέρνηση έχοντας τη συγκατάθεση της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης του ΠΑΣΟΚ.

«Θεραπεία σοκ»

Οι όροι και οι προϋποθέσεις εφαρμογής του ευρωπαϊκού σχεδίου «διάσωσης» για την Ελλάδα δεν επικεντρώνονται μόνο στα άμεσα μέτρα αυστηρής λιτότητας που ανακοινώνονται ανοιχτά. Το σχέδιο δεν προβλέπει μόνο τη μεγάλη αύξηση της φορολογίας με την παράλληλη δραστική περικοπή των δημοσίων δαπανών, κυρίως των κοινωνικών δαπανών, ώστε να κατέβει το δημόσιο έλλειμμα κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Ούτε καν επικεντρώνεται στα δημοσιονομικά, εκτός από το γεγονός ότι θα βρίσκονται κάτω από τον απόλυτο έλεγχο των Ευρωπαίων επιτρόπων.

Το κεντρικό ζητούμενο, το κλειδί του σχεδίου, είναι να περάσει ολόκληρη η δημοσιονομική διαχείριση της χώρας και κατά συνέπεια ολόκληρη η χώρα στον απόλυτο έλεγχο της επιτροπείας, δίχως να υπάρξουν σοβαρές αντιστάσεις ή αντιδράσεις.

Σ’ αυτό φαίνεται να υπάρχει έγκριση και από τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους να συμμετάσχουν ενεργά στο όλο σχέδιο «διάσωσης». Το μόνο που ανησυχεί την ηγεσία των ΗΠΑ είναι οι τυχόν πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις στην Ελλάδα. Αξιωματούχοι των ΗΠΑ, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της Γουόλ Στριτ Τζόρναλ, δηλώνουν την ανησυχία τους για την αυστηρότητα των μέτρων που απαιτούν ο Όλι Ρενκαι η Ε.Ε.

Κι αυτό γιατί πιστεύουν ότι «το εκλογικό σώμα στην Ελλάδα και σε άλλες υπερχρεωμένες χώρες μπορεί να στραφεί ενάντια στην Ε.Ε. ως αποτέλεσμα της αυστηρής λιτότητας», όπως αναφέρει η συγκεκριμένη εφημερίδα στις 2 Μαρτίου.

Οι ηγέτες της ευρωζώνης, σε άμεση συνεννόηση με την κυβέρνηση, έχουν θέσει ήδη σε εφαρμογή τον τρόπο που θεωρούν ότι θα τους επιτρέψει να περάσει η κηδεμονία της Ελλάδας με κοινωνική αποδοχή. Τα μέτρα που ανακοινώνονται ή συζητιούνται με ιδιαίτερη ένταση, όπως η κατάργηση του 14ου μισθού, των συλλογικών συμβάσεων, της κοινωνικής ασφάλισης, η απελευθέρωση των απολύσεων κ.ο.κ., είναι απαραίτητη«θεραπεία σοκ» που πρέπει να περάσει η κοινή γνώμη στην Ελλάδα για να συναινέσει στο σχέδιο «διάσωσης» και άρα στο καθεστώς κηδεμονίας.

Πτώχευση χωρίς ωφέλειες

Το μήνυμα είναι σαφές: Ο Έλληνας πρέπει να δεχτεί να χάσει τη δουλειά του, τον μισθό του, τη σύνταξή του, προκειμένου να σωθεί η πατρίδα.

Από ποιον όμως κινδυνεύει η πατρίδα; Η επίσημη απάντηση των ηγετών της ευρωζώνης είναι απλή: οι κερδοσκόποι. Αυτοί είναι που απειλούν την Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό επαναλαμβάνει διαρκώς και ο Γ. Παπανδρέου. Στο ίδιο μήκος κύματος με τη δήλωση του Χ.Λ. Θαπατέρο ότι τα οικονομικά προβλήματα της Ισπανίας και της ευρωζώνης οφείλονται σε «συνωμοσία των κερδοσκόπων», αλλά και τις ανακοινώσεις των Γερμανών ότι θα βοηθήσουν τους Έλληνες να ξετρυπώσουν τους ασύδοτους κερδοσκόπους.

Τα επιτελεία της Ε.Ε. και της ΕΚΤ ελπίζουν ότι μπορούν να αποπροσανατολίσουν το φιλότιμο και την φιλοπατρία του Έλληνα. Να τον κάνουν να πει «χαλάλι οι θυσίες προκειμένου να σωθεί η Ελλάδα». Γι’ αυτό και φροντίζουν να μείνουν κρυφές οι λεπτομέρειες του σχεδίου «διάσωσης».

Σύμφωνα με το σχέδιο η Ελλάδα θα τεθεί και επισήμως σεκαθεστώς πτώχευσης, δηλαδή θα τεθεί στη διάθεση των δανειστών της και των επιτρόπων τους, αλλά δίχως να απολάβει τις όποιες ωφέλειες έχει η πτώχευση για τον οφειλέτη. Δηλαδή τη μερική έστω απαλλαγή από το βάρος των δανείων. Αυτός είναι ο θεμέλιος λίθος του σχεδίου «διάσωσης».

Γι’ αυτό δεν προβλέπεται η μείωση του δανεισμού. Παρ’ όλες τις «θυσίες» και τις παραχωρήσεις που καλούνται να κάνουν η χώρα και ο λαός. Μάλιστα όλες οι σοβαρές αναλύσεις δείχνουν ότι σε βάθος χρόνου, με δεδομένη την αυστηρή λιτότητα και την κηδεμονία, ο δημόσιος δανεισμός της χώρας θα εκτιναχθεί σε νέα επίπεδα.

Είναι ενδεικτικό ότι μια πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (δημοσιεύτηκε στις 5 Φεβρουαρίου αυτού του χρόνου) σχετικά με το δημόσιο χρέος αναφέρει ειδικά για την Ελλάδα ότι, σύμφωνα με τις καλύτερες δυνατές προβλέψεις του δημόσιου ελλείμματος και την πιο αυστηρή περιοριστική πολιτική, η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους θα εκτιναχθεί σε τέτοια επίπεδα ώστε μόνο οι τόκοι από το 7%-8% του ΑΕΠ σήμερα θα εκτοξευθούν στο 25% έως το 2040!

Ωστόσο η Ε.Ε. και οι τράπεζες αναλαμβάνουν τη «διάσωση» της χώρας διότι δεν πρέπει επ’ ουδενί να επιτραπεί στην Ελλάδα η έστω και μερική παραγραφή του δημόσιου χρέους της. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, τα επιτελεία της ευρωζώνης και οι τραπεζίτες φοβούνται ότι θα πυροδοτούσε μια αλυσιδωτή αντίδραση μαζικών ρευστοποιήσεων στις αγορές. Κάτι πουκανένας δεν μπορεί να σταματήσει ή έστω να περιορίσει σε καθεστώς ανοιχτών αγορών κεφαλαίου και κοινού νομίσματος, όπως είναι η ΟΝΕ με το ευρώ.

Το κύμα ρευστοποιήσεων με τη σειρά του θα προκαλούσε όχι μόνο την καταβαράθρωση του ευρώ, άλλα θα οδηγούσε στο χείλος τηςκαταστροφής ακόμη και τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, οι οποίες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε αυτού του είδους τα πιστωτικά προϊόντα. Καθώς η συνολική αξία των τραπεζικών χαρτοφυλακίων είναι πάνω από τέσσερις φορές μεγαλύτερη του ΑΕΠ της ευρωζώνης, η χρεωκοπία αυτών των τραπεζών θα ισοδυναμούσε με μια οικονομική κατάρρευση τύπου Ισλανδίαςακόμη και για χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία.

Το δυσοίωνο αυτό ενδεχόμενο είναι που κάνει την αποκαλούμενη «διάσωση» της Ελλάδας αναγκαία και επιτακτική για τους μεγάλους της ευρωζώνης. Έστω κι αν τελικά δεν μπορέσει να αποφύγει η ευρωζώνη την εξέλιξη αυτή, όποια τύχη κι αν έχει η Ελλάδα, όπως τουλάχιστον πιστεύουν πολλοί αξιόπιστοι διεθνείς αναλυτές.

Ως επίμετρο...

Κατά το δείπνο εργασίας των Hedge Funds στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης στις 8 Φεβρουαρίου ήταν φυσικό σε κάποιο σημείο να έρθει η συζήτηση και στην κατάσταση στην Ελλάδα. Ο Πόλσονκαι οι συνεργάτες του εξήγησαν στη συντροφιά τους ότι, τον Ιανουάριο που βρέθηκε στην Αθήνα, οι Έλληνες τραπεζίτες και οι κυβερνητικοί παράγοντες με τους οποίους συναντήθηκε του φάνηκαν ειλικρινείς και πολύ πρόθυμοι για συνεργασία. Η χώρα, τον διαβεβαίωσαν, είναι open for business – ανοιχτή για δουλειές.

Τότε κάποιος πετάχτηκε και ρώτησε: «Τι γίνεται με τους απλούς Έλληνες; Είναι κι αυτοί open for business;». Σε απάντηση κάποιοι από τους συνεργάτες του Πόλσον άρχισαν να αναλύουν την τυφλή εμπιστοσύνη που έχουν επιδείξει μέχρι σήμερα οι Έλληνες πολίτες στην Ε.Ε. και επομένως, παρά τη δυσαρέσκειά τους, θα ανεχθούν την κατάσταση.

Κάποιοι άλλοι, όμως, δεν ήταν και τόσο σίγουροι και αναρωτήθηκαν αν ο ελληνικός λαός θα ακολουθήσει τον δρόμο της Ιρλανδίας ή της Ισλανδίας. Αν δηλαδή θα σκύψουν το κεφάλι στη μοίρα τους και θα προσπαθήσουν να αναζητήσουν διέξοδο στο έγκλημα, τις αυτοκτονίες και τη μετανάστευση όπως οι Ιρλανδοί. Ή θα ξεσηκωθούν, όπως έχουν κάνει εδώ και μήνες οι Ισλανδοί και δεν επιτρέπουν στην κυβέρνησή τους να πάρει σκληρά μέτρα ούτε να δεχθεί κάποιου είδους κηδεμονία, είτε του ΔΝΤ είτε της Ε.Ε.

Οι περισσότεροι συμφώνησαν ότι είναι νωρίς για να πει κανείς και μόνο ένας από το επιτελείο του Σόρος υπενθύμισε ότι ο ελληνικός λαός απέδειξε ιστορικά πως είναι ένας από τους πλέον «ατίθασους» λαούς στην Ευρώπη. Τον έχει «εξημερώσει» τόσο πολύ η συμμετοχή του στην Ε.Ε.; Η μόνη απάντηση που υπήρξε ήταν ότι, όπως κι αν έχουν τα πράγματα, θα πρέπει με κάθε τρόπο να στηρίξουν δημόσια το σχέδιο «διάσωσης», την ελληνική κυβέρνηση που το δέχθηκε και προσωπικά τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου.

Λίγες ημέρες αργότερα ήρθε η δήλωση εμπιστοσύνης του Τζορτζ Σόρος...