Eνώ η θλιβερή εικόνα της Ελλάδος κάνει τον γύρο του κόσμου, τρεις συμπολίτες μας είναι ήδη νεκροί, θύματα ίσως μιάς τυφλής βίας προβοκατόρων. Εδώ ακριβώς είναι που χρειαζόμαστε αταραξία, νηφαλιότητα, ψυχραιμία και στοχασμό.
Μιά γρήγορη ματιά στην μηχανική―και όχι τελεολογική―δομή αιτίων και αιτιατών της τρέχουσας κατάστασης στην Ελλάδα (Σχ. 1), δείχνει πως η απειλή απώλειας της οικονομικής ελευθερίας του λαού της Ελλάδος, όπως και η απειλή γιά την εθνική ασφάλεια της χώρας οδηγούν σε μία επικίνδυνα ανερχομένη οργή του λαού. Η απειλή απώλειας της οικονομικής μας ελευθερίας είναι εξωγενής, προέρχεται δε από την επικειμένη παρέμβαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Κεντρικής Ευρωαϊκής Τραπέζης (ΚΕΤ) και της Τουρκίας.
Η απειλή γιά την εθνική ασφάλεια της χώρας είναι επίσης εξωγενής, προερχομένη από τις πολλαπλές επικείμενες παρεμβάσεις της Αλβανίας (Τσαμουργιά), της Βαρδάρσκας (Σκόπια) και πάλι φυσικά της Τουρκίας (Αιγαίο, Θράκη κλπ). Γιά όσους από μας δεν διαχωρίζουμε τους Έλληνες της Ελλάδος από τους Έλληνες της Κύπρου, επίσης νοιώθουμε την απειλή γιά την εθνική ασφάλεια της Κύπρου.
Ενδογενώς, με κάποια χρονική καθυστέρηση, η αυξημένη οργή λαού οδηγεί σε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας (σύνδεσμος ή βέλος #1, Σχ. 1), οι οποίες έχουν δύο βασικά αποτελέσματα. Το πρώτο είναι η εκτόνωση της έντασης της οργής του λαού, η οποία εκτόνωση διαχρονικά μπορεί βαθμιαία να ελαττώσει τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Στην τρέχουσα δηλαδή κατάσταση στην Ελλάδα, υπάρχει ένα αρνητικό κύκλωμα ανάδρασης (feedback loop ή βρόχος #1, Σχ. 1), το οποίο λειτουργεί αντισταθμιστικά στην οργή του λαού μέσω των διαδηλώσεων διαμαρτυρίας.
Το δεύτερο όμως άμεσο αποτέλεσμα των διαδηλώσεων―μέσω του συνδέσμου ή βέλους #2 στο Σχ. 1―είναι τα θύματα των διαδηλώσεων, τα οποία επαυξάνουν την αρχική οργή του λαού, μέσω του συνδέσμου ή βέλους #3 στο Σχ. 1. Έτσι λοπόν δημιουργείται ένα δεύτερο, θετικό τώρα κύκλωμα ανάδρασης (feedback loop ή βρόχος #2, Σχ. 1), το οποίο τείνει να λειτουργεί ως ένας φαύλος κύκλος οργής λαού, διαδηλώσεων και θυμάτων, που τείνει να επαυξάνει επέκεινα την αρχική οργή του λαού.
Οι πιθανολογούμενη εξέλιξη της τρέχουσας κατάστασης στην Ελλάδα είναι θέμα των εναλλακτικών εκδοχών που δείχνουν τα σενάρια Α και Β στο Σχ. 2. Δεδομένης μιάς βάσης οργής λαού υπό συνθήκες ομαλότητας, είναι πιθανόν, μετά από μία μεταβατική περίοδο μηνών, η οργή λαού να επανέλθει στο φυσιολογικό της επίπεδο ή βάση (σενάριο Α, Σχ. 2). Αυτό όμως είναι ένα σχέδιο ή σενάριο εξελίξεων υπό βέλτιστες συνθήκες ανατροπής των εξωγενών απειλών κατά της Ελλάδος.
Εάν, π.χ., οι εξωγενείς απειλές γιά την απώλεια της οικονομικής ελευθερίας και την εθνική σφάλεια ανατραπούν, τότε η κατάσταση στην Ελλάδα μπορεί να επανέλθει σε συνθήκες ομαλότητας, όπως δείχνει το σενάριο Α στο Σχ. 2. Καθόσον όμως οι εξωγενείς απειλές παραμένουν, τότε το σενάριο εξελίξεων Β μπορεί να ξεπεράσει ένα ακραίο σημείο επαναφοράς (tipping point), με μία τρομερή αύξηση στην οργή του λαού. H επικειμένη καταστροφή θα είναι αναπόδραστη και ασύλληπτης έκτασης αν μία τεράστια οργή λαού οδηγεί στην αποδόμηση της Ελλάδος από τον ίδιο μας τον λαό.
Φυσικά, η συστημική λύση είναι η ανατροπή της κατάστασης που προκαλείται από τις εξωγενείς απειλές στο Σχ. 1. Μέχρι όμως να γίνει η ανατροπή τούτη, και γιά να γίνει σωστά, νόμιμα και μεθοδευμένα, χρειαζόμαστε αταραξία, νηφαλιότητα, ψυχραιμία και στοχασμό, όσο το δυνατόν γίνεται. Διότι μόνο με αταραξία, νηφαλιότητα, ψυχραιμία και στοχασμό μπορούμε να σπάσουμε το θετικό κύκλωμα ανάδρασης (feedback loop ή βρόχος #2, Σχ. 1), το οποίο λειτουργεί ως φαύλος κύκλος οργής λαού, διαδηλώσεων και θυμάτων, που τείνει να επαυξάνει επέκεινα την αρχική οργή του λαού.
Το σπάσιμο του βρόχου τούτου μπορεί να γίνει στο βελάκι #2 στο Σχ. 1. Και γίνεται μόνον όταν κάνουμε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας με αταραξία, νηφαλιότητα, ψυχραιμία και στοχασμό.
* Νικόλαος Κ. Γεωργαντζάς
Καθηγητής Συστημικής Δυναμικής
FORDHAM UNIVERSITY, New York, NY 10023, USA
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου