Πολιτική Ελπίδα

Παρουσιάζεται άλλη μια ιστορική ευκαιρία για την Ελλάδα. Ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα, τα οποία προσέφεραν πάρα πολλά αντιλαμβανόμενα άριστα τις ανάγκες του 1974, περνάει ισχυρή κρίση λόγω εκλογικής συντριβής. Αυτή η κρίση μπορεί υπό προϋποθέσεις να του επιτρέψει επιτέλους να αντιληφθεί τα νέα πραγματικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας του 2009, τις διεθνείς τάσεις και κατά συνέπεια τον ιδεολογικό μετασχηματισμό που πρέπει να υποστεί για να προτείνει τις πολυπόθητες λύσεις.



Τα βασικά προβλήματα των Ελλήνων σήμερα είναι δύο: τα πολλά χρήματα και το αναποτελεσματικό πολιτικό σύστημα.

Το κατά κεφαλήν εισόδημα της χώρας ανέβηκε από τα περίπου 3.000 δολάρια το 1974, στα 30.500 σήμερα, δηλαδή ο πλούτος μας δεκαπλασιάστηκε. Αυτό είχε ως συνέπεια πρώτον την κατακόρυφη άνοδο του βιοτικού μας επιπέδου και δεύτερον την κατακόρυφη πτώση της ποιότητας ζωής μας, και τα δύο οφείλονται όχι τόσο σε δική μας υπαιτιότητα όσο στην ιστορικά δικαιολογημένη πρόσδεσή μας στο άρμα του Δυτικού πολιτισμού. Το βιοτικό επίπεδο εξαρτάται από τα υλικά αγαθά, ενώ η ποιότητα ζωής φαίνεται από τους δείκτες των αυτοκτονιών, των διαζυγίων, των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, της εγκληματικότητας, του περιβάλλοντος, της παχυσαρκίας κ.λπ. Η κοινωνία μας πατροπαράδοτα φτωχή δεν έχει ακόμη αφομοιώσει αυτή την απίστευτη αύξηση των εισοδημάτων της και επιδεικνύει μια νεοπλουτίστικη συμπεριφορά: άκρατος ατομικισμός, ακαλαισθησία, υπερκατανάλωση.

Η αναποτελεσματικότητα του πολιτικού συστήματος ανεξαρτήτως κυβερνώντος κόμματος φαίνεται, κατά κοινή ομολογία, από τα άλυτα χρονίζοντα δομικά προβλήματα στους τομείς: Ανταγωνιστικότητας, Υγείας, Παιδείας, Άμυνας, Δικαιοσύνης κ.λπ. Η αναποτελεσματικότητα του πολιτικού μας συστήματος δεν οφείλεται στους κακούς πολιτικούς, αλλά στο πολιτικό σύστημα που τους κάνει υποχρεωτικά κακούς για να επιβιώσουν. Το ένστικτο της πολιτικής αυτοσυντήρησης τούς κάνει να αναλώνουν τον χρόνο τους όχι στην πολιτική, αλλά στην συσσώρευση πολιτικού χρήματος για τις επόμενες εκλογές.

Εκτός από τα βασικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας πρέπει να ληφθούν υπ’ όψη και οι διεθνείς οικονομικές και κοινωνικές τάσεις. Η εντατικοποίηση του διεθνούς οικονομικού και διακρατικού ανταγωνισμού δεν αφήνει δυστυχώς περιθώριο για τίποτε άλλο εκτός από μια οικονομική πολιτική συνεχούς ανάπτυξης, όπως αυτή μετριέται μέσα από την αύξηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος. «Expand or Die» όπως λένε και οι Αμερικανοί. Το θετικό είναι ότι η αύξηση της συνολικής πίτας εξασφαλίζει στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα καλύτερο βιοτικό επίπεδο από κάθε άλλη περίοδο στην ιστορία, σήμερα ακόμη και οι πιο φτωχοί έχουν αυτοκίνητο και τηλεόραση, στην Ελλάδα μάλιστα διαθέτουν και ιδιόκτητη κατοικία. Το αρνητικό είναι ότι η ψαλίδα ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις μεγαλώνει. Η κοινωνική μας συνοχή όμως δεν κινδυνεύει εξ αυτού του λόγου (όπως είπαμε μόλις πριν οι φτωχοί για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία καλοπερνάνε), αλλά λόγω της περιθωριοποίησης ανθρώπων δυστυχισμένων που δεν αντέχουν τους ρυθμούς της σημερινής ζωής. Η συνεχής επιδείνωση της ποιότητας ζωής παγκοσμίως θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε εξεγέρσεις τύπου Δεκεμβριανών 2008, μιας και ο πολύς κόσμος θα αδυνατεί να αντέξει το έλλειμμα ψυχικής πληρότητας που συνεπάγεται ο τρόπος ζωής μας. Δεν θα εξεγείρονται, επειδή πεινάνε, αλλά επειδή πονάνε. Ο πόνος δεν θα είναι σωματικός, αλλά ψυχικός και δυσβάσταχτος.

Αν ένα από τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα κατανοήσει αυτά τα πραγματικά προβλήματα των Ελλήνων και τις διεθνείς τάσεις, τότε θα πρέπει να βρει το πολιτικό θάρρος να συμπεριλάβει τις λύσεις τους στην νέα ιδεολογική του ταυτότητα. Η κομματική ιδεολογική ταυτότητα ανέκαθεν αποτελούσε συνισταμένη της εκάστοτε ταξικής και της πολιτιστικής συνείδησης. Η ταξική συνείδηση έχει εξαντλητικά συζητηθεί και αφορά το λεγόμενο δίπολο αριστερά-δεξιά. Ασχέτως από την ταμπέλα των κομμάτων και τα δύο κόμματα εξουσίας έχουν κατά καιρούς υιοθετήσει «αντίθετες» στην ταμπέλα τους πολιτικές, βλέπε τον εκσυγχρονισμό του Σημίτη ή τις κρατικοποιήσεις του Καραμανλή Α’. Η ιστορική εναλλαγή δεξιών και αριστερών πολιτικών στην εξουσία είναι απαραίτητη, οι μεν δεξιές πολιτικές εστιάζουν κυρίως στην ανάπτυξη της οικονομίας, οι δε αριστερές πολιτικές στην αναδιανομή του πλούτου αυτής της οικονομικής ανάπτυξης προς διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Η πολιτιστική συνείδηση αφορά το δίπολο έθνος-μηδέν. Την αποδοχή ή όχι μιας πολιτιστικής ετερότητας και τη σημασία της στην επιλογή των πολιτικών θεσμών που συνάδουν με αυτή την ιδιαιτερότητα. Οι εθνικιστικές ή μηδενιστικές τάσεις της πολιτιστικής συνείδησης αποτελούν τα άκρα της. Έθνος και Μηδέν εναλλάσσονται και αυτά μέσα στην ιστορία αλλά με μεγαλύτερους κύκλους από την Αριστερά-Δεξιά.

Ένα ελπιδοφόρο πολιτικό κόμμα αντιλαμβάνεται πλέον ότι οι ιδεολογικές του κατευθύνσεις θα πρέπει προς το παρόν υποχρεωτικά να είναι «δεξιές» και πολιτιστικά πολύ ψαγμένες, όχι άκριτες αμερικανικές ή ευρωπαϊκές «λύσεις». Τα φληναφήματα περί «σοσιαλισμού» και «φιλελευθερισμού» από τα δύο μεγάλα κόμματα τελειώσανε. Ο οικονομικός «σοσιαλισμός» στην πίεση του διεθνούς οικονομικού κρατικού ανταγωνισμού εγκαταλείφθηκε ακόμη και από χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα. Από την άλλη, ο «φιλελευθερισμός» απέτυχε κοινωνικά, διότι υπερτιμώντας το αγαθό της ελευθερίας υποτίμησε άλλα εξ ίσου σημαντικά αγαθά όπως την ευδαιμονία, την σχέση του ανθρώπου με την κοινότητα, και άφησε την πλειονότητα των ανθρώπων μόνους και δυστυχείς. Έχουν γεμίσει τα μπαλκόνια των πολυκατοικιών από μοναχικούς «φιλελεύθερους» γέρους και παιδιά «φιλελεύθερων» - μονογονεϊκών οικογενειών.

Η κατακόρυφη αύξηση των εισοδημάτων των Ελλήνων, αλλά και η παγκόσμια απαίτηση για συνεχή αύξηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος και της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας απαιτούν ξεκάθαρα «δεξιές» οικονομικές πολιτικές. Δεν υπάρχουν πια προλετάριοι που πεινάνε και ο διακρατικός ανταγωνισμός δεν αφήνει δυστυχώς περιθώρια αριστερών πολιτικών δικαιότερης αναδιανομής των εισοδημάτων και κλεισίματος της ψαλίδας των κοινωνικών τάξεων. Αυτό είναι ένα μελανό σημείο των καιρών μας, στην Ελλάδα όμως ίσως μας δημιουργήσει λιγότερα προβλήματα μιας και ποτέ δεν είχαμε τις βαθιές ταξικές διαφορές των άλλων ευρωπαίων που δημιουργούν ισχυρή ταξική συνείδηση. Οι πλούσιοι στην Ελλάδα ανέκαθεν είχαν ασθενή ταξική συνείδηση και ισχυρή πολιτιστική συνείδηση, δεν δίστασαν να μοιραστούν τον πλούτο τους, ας θυμηθούμε την συμβολή των εθνικών ευεργετών, τους αγροτικούς αναδασμούς γης και τους πλούσιους που έδωσαν την ζωή τους το 1821.

Τέλος, η επιδείνωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων και η χρόνια αναποτελεσματικότητα του πολιτικού συστήματος καλούν για μια εις βάθος ανάλυση των ελληνικών πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων. Από την μια απαιτείται να δοθεί η περιζήτητη ψυχική πληρότητα στους ανθρώπους μέσα από την ανασύσταση των ελληνικών κοινοτήτων και από την άλλη να επανεξετασθούν οι βασικοί σαθροί πλέον πυλώνες του ανισόρροπου πολιτικού μας συστήματος, όπως η αντιδημοκρατική πρωθυπουργοκεντρικότητα, το ανενεργό κοινοβούλιο, η διασταύρωση των εξουσιών, η ανάπηρη τοπική αυτοδιοίκηση, οι μεγάλες εκλογικές περιφέρειες κ.λπ. Για αυτά τα τελευταία όμως δεν απαιτείται απλά μια ιδεολογική επανίδρυση των δύο κομμάτων εξουσίας, αλλά η τολμηρή υιοθέτηση της πρότασης να οδηγηθεί ο ελληνικός λαός σε ένα δημοψήφισμα για την σύσταση μιας συντακτικής βουλής. Αυτή δεν είναι η καλύτερη λύση, είναι η μόνη λύση!

Δημήτριος Μ. Ζιαμπάρας